De Europese Investeringsbank (EIB) is de financiële instelling van de Europese Unie die investeringen ondersteunt om economische groei, werkgelegenheid en duurzaamheid te bevorderen. De EIB ziet daarbij grote kansen voor de toepassing van brandstof uit afval (RDF). In haar recente rapportage zet de EIB een aantal voordelen van RDF op een rij, een selectie:
- Meer RDF is minder stortafval en minder methaanuitstoot: dit draagt bij aan de doelstellingen van de EU-richtlijn voor afvalbeheer (maximaal 10% stortafval in 2035).
- Hogere energie-efficiëntie: afvalenergiecentrales (AEC’s) zetten RDF om in elektriciteit en warmte met een hoog rendement; dit stimuleert hernieuwbare energieproductie.
- Bijdrage aan circulaire economie: efficiënter afvalbeheer en de scheiding van waardevolle materialen voordat het restafval wordt gebruikt als brandstof.
- CO₂-besparingen: aangezien RDF deels uit biogene materialen (zoals papier en hout) bestaat, helpt het de CO₂-uitstoot te verminderen.
- Beperkte transportkosten: RDF is veelal lokaal beschikbaar, wat transportkosten verlaagt en afhankelijkheid van geïmporteerde fossiele brandstoffen vermindert.
- Capaciteitsuitbreiding: de verwachte toename van RDF-productie betekent dat AEC’s in de toekomst nog meer energie kunnen opwekken uit afval.
De afvalsector kan volgens de EIB profiteren van de volgende trends en ontwikkelingen (mits het politieke speelveld daarvoor de ruimte biedt):
- Toenemende productie: door strengere EU-regels voor recycling en stortafval zal de RDF-productie verder toenemen.
- Nieuwe markten: AEC’s kunnen samenwerken met industriële sectoren om nieuwe toepassingen voor RDF te ontwikkelen.
- Verbeterde logistiek en grensoverschrijdend RDF-transport: harmonisatie van regelgeving en efficiëntere transportmethoden kunnen de beschikbaarheid en economische haalbaarheid van RDF vergroten.
- Technologische vooruitgang: innovaties zoals kunstmatige intelligentie, verbeterde verbrandingstechnologieën en rookgasfilters zullen de efficiëntie en milieuprestaties van AEC’s verbeteren.
- Nationale koppen
- Opmerkelijk: waar de EIB de voordelen van RDF als positief ervaart, is het Nederlandse kabinetsbeleid vooral gericht op het terugdringen van de nationale CO₂-uitstoot. Zelfs als onze maatregelen (zoals de afvalimportheffing) tot gevolg hebben dat elders in Europa meer afval op de stort belandt, wat de uitstoot van het zeer schadelijke broeikasgas methaan tot gevolg heeft.
De nationale koppen waarmee het kabinet de afvalsector opzadelt, maken het voor deze bedrijven nagenoeg onmogelijk om voor de langere termijn duurzame investeringen te doen. Zo kondigt het kabinet in het Belastingplan een extra CO₂-heffing aan op afvalverbranding. Het kabinet wil de CO₂-reductie-eis voor AEC's optrekken van 35% naar liefst 80%.
Alternatieve brandstof
De EIB stelt terecht dat de huidige opnamecapaciteit voor RDF in sommige Europese landen lager is dan wat mogelijk zou zijn. Dit betekent dat er meer RDF wordt geproduceerd dan in AEC’s of industriële processen wordt gebruikt. Hierdoor belandt een deel van deze afvalstromen alsnog op stortplaatsen, terwijl ze nuttig kunnen worden ingezet als alternatieve brandstof.
Hoewel de EIB erkent dat afvalreductie en recycling belangrijk blijven, benadrukt het rapport dat het gebruik van RDF een nuttige rol kan spelen in de overgang naar een circulaire economie en lagere fossiele brandstofafhankelijkheid. Dit vereist volgens de EIB echter een gebalanceerde beleidsaanpak, waarbij regelgeving en marktmechanismen op elkaar zijn afgestemd.