Europarlementariër Anja Haga heeft een groen hart. Ze is gespecialiseerd in natuur- en klimaatzaken. Privé leven zij en haar partner plasticvrij. Over die keuze vertelde ze: ,,Dat betekent dat ik koeken haal op de markt en niet meer in de supermarkt. Mijn man gebruikt nu een zilveren scheermes, in plaats van wegwerpmesjes.” De constante stroom van goedkoop virgin afvalplastic is Haga een doorn in het oog. ,,Op cement, kolen en staal komt een heffing, maar wat mij betreft komt die er ook snel op goedkoop geïmporteerd plastic, want dan wordt het duurder. Het is wegwerpplastic wat hier op de afvalberg verdwijnt, zo’n economie moeten we niet willen.”
Stompzinnig
Haga vervolgt: ,,Als we daarnaast stimulerende maatregelen nemen om gerecycled plastic aantrekkelijker geprijsd te krijgen, dan weet ik wel wat er gebeurt, want het draait uiteindelijk toch om de prijs. Nog beter zou een verbod zijn op plastic flessen zodat herbruikbaar de norm wordt. Als ik kan leven zonder plastic, kan iedereen het. Al die wegwerpflesjes en verpakkingen zijn ons aangeleerd. Het is het meest stompzinnige wat je koopt, want eenmaal thuis gooi je de plastic verpakking direct weg. Ik ben een idealist. Ik leef zonder wegwerpplastic, maar de meeste mensen hebben een steuntje in de rug nodig, zeker bedrijven. We moeten bedrijven daarom ondersteunen om innovatief en circulair niveau bezig zijn en dat Europees niveau regelen.”
Gelijk speelveld
Haga benadrukt dat eventuele heffingen wat dit betreft zeker op Europees niveau geregeld moeten worden. ,,Natuurlijk moeten die ook gelden op importproducten van buiten de EU, want een gelijk speelveld is van groot belang, ook op Europees niveau.” Dat geldt volgens haar zeker ook voor de afvalmarkt. Stellig: ,,De afvalmarkt is bij uitstek een Europese markt. Daarbij vind ik het belangrijk om aan te geven dat we in Europa de hoeveelheid afval moeten terugdringen. Producten die leiden tot afval zouden bijvoorbeeld duurder moeten worden, in tegenstelling tot reusable producten of gerecyclede producten. Zoals ik al aangaf: virgin plastic kost minder dan gerecycled plastic, dat moeten we zien om te draaien, en dat kan alleen op Europees niveau.”
Restafval
Haga kan niet wachten tot die circulaire economie een feit is. Tot dan vindt ze ook hier een Europese samenwerking essentieel. Over de Nederlandse afvalimportheffing is ze kritisch omdat dit leidt tot hogere prijzen waardoor elders in Europa weer meer restafval wordt gestort. In 2020 werd 53,5 miljoen ton aan huishoudelijk restafval gestort in Europa. En storten van restafval leidt tot uitstoot van broeikasgas methaan. Haga: ,,Ik streef naar circulair, maar tot het zo ver is, is de afvalhoop heel veel slechter dan de afvaloven. Zolang Nederland voldoende AEC-capaciteit over heeft, kun je het beter hier verbranden dan elders in Europa storten En we moeten dat afval al helemaal niet naar buiten de EU exporteren.” Haga wijst er nog eens op dat Nederland op zijn beurt gevaarlijk afval exporteert waarvoor het zelf geen verwerkingscapaciteit heeft.
Solidair
Het Nederlandse argument dat de afvalimportheffing andere landen ertoe moet bewegen om zelf AEC’s te bouwen, wuift Haga weg. ,,We willen toch met z’n allen naar circulair?! Nederland wil in 2050 volledig circulair zijn, maar dat moet je in heel Europa willen. Juist ook vanwege dat gelijke speelveld. Het zou dus beter zijn als Nederland zou zeggen: we willen Europees inzetten op circulair, dus laten we geen nieuwe AEC’s bouwen in de EU. Houd het bij het huidige aantal en verdeel dat afval over de centrales die we nu hebben. Maar bouw ze niet bij! Uiteindelijk moet de hoeveelheid afval drastisch naar beneden. Als andere landen nu een afvalprobleem hebben, dan moeten we binnen Europa ook solidair zijn en dat op Europees niveau regelen. Een klimaatprobleem kun je binnen Nederland misschien op papier mooi op orde hebben, maar als het Europees niet op orde is, heb je nog steeds een probleem.”
Echte impact
,,Zeker de klimaatproblematiek vraagt om een Europese aanpak”, vervolgt Haga. ,,Pas dán maak je echte impact. We helpen elkaar zodat we samen de CO₂- en methaanuitstoot terugdringen. Want dat is wat je uiteindelijk wilt. Dit samen doen, als lidstaten met elkaar, is natuurlijk veel beter en efficiënter dan als elk lidstaat zelf aan de slag gaat. Mijn motto is: EU waar nodig en minder EU waar overbodig, maar dit is bij uitstek een onderwerp waar de EU nodig is en de lidstaten de handen ineen moeten slaan. Dat gebeurt nu onvoldoende.”
Voetprint
Hoe ziet Haga de circulaire toekomst voor zich? ,,Onze ecologische voetprint moet in balans zijn met wat de aarde aankan, en dat is nu niet het geval. Vooralsnog is er zelfs alleen maar méér CO₂-uitstoot. Naar mijn mening moeten we minder consumeren, en moeten herbruikbaar en biobased samengaan. Het beste afval is geen afval. We moeten toe naar een economie van het genoeg. Dus minder producten en minder afval, en de producten die wél op de markt komen moeten circulair en biobased zijn. Herbruikbaar leidt altijd tot afval. Immers, met elke slag die je maakt, gaat de kwaliteit van een product achteruit. Het wordt nooit beter of groter en neemt alleen maar af, zowel in kwaliteit als volume. Uiteindelijk hou je een product over wat niet meer recyclebaar is. Daarom is circulair een deel van de oplossing en moeten we meer toe naar biobased producten.”