ZET AFVALVERWERKING NIET BIJ HET GROFVUIL!
De belangrijke en onderbelichte rol van afvalenergiecentrales op weg naar de circulaire economie
Geachte heer Plassterk,
Een volledig circulaire economie in 2050. De transitie is een immense opgave. Het beleid van het vorige kabinet, dat tot uiting is gekomen in het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE) blijkt niet toereikend. Het PBL heeft immers geconcludeerd dat zeven van de acht circulaire doelstellingen buiten bereik blijven. (1)
Anders dan de energietransitie, mist de circulaire transitie een langjarige, samenhangende aanpak. Als Afvalvergroeners zijn wij (Attero, AVR en EEW) overtuigd dat Nederlandse afvalenergiecentrales (AEC’s) een sleutelrol kunnen innemen in het beleid dat de lineaire economie moet ombuigen tot een circulaire economie.
In de zich ontwikkelende circulaire economie zal structureel sprake zijn van reststromen. Voor het verwerken van die reststromen, het (terug)winnen van grondstoffen en het opwekken van energie is een sterke, innovatieve bedrijfstak van AEC’s onmisbaar. Het huidige beleid, gericht op het afbouwen van verwerkingscapaciteit in Nederland is gebaseerd op wensdenken en miskent dat ook op de langere termijn in een circulaire economie nog altijd sprake is van verwerking van reststromen.
Onderzoek van hoogleraar Dijkgraaf (2) geeft aan dat de hoeveelheid residuen uit de circulaire economie in 2030 zelfs zal toenemen waardoor de huidige AEC-capaciteit volledig onbenut zal blijven. Wij pleiten daarom voor een realistische capaciteitsplanning van verwerkingscapaciteit, die geleid wordt door de werkelijke volumeontwikkeling van reststromen.
De EU is gebaseerd op economische samenwerking met vrij verkeer van goederen en diensten. Ook de energietransitie krijgt op Europese schaal vorm. Het Nederlandse beleid met betrekking tot de verbrandingscapaciteit van AEC’s daarentegen beperkt zich tot de Nederlandse postzegel, terwijl onze AEC’s op Europese schaal positieve waarde en impact creëren. Het verwerken van afvalstromen van andere lidstaten in Nederlandse AEC’s voorkomt dat dit afval in het land van oorsprong op de stort belandt. Bovendien worden er grondstoffen uit dit afval teruggewonnen, wordt er energie opgewekt (elektriciteit en warmte) en een enorme reductie gerealiseerd van de uitstoot methaan, een schadelijk broeikasgas dat vrijkomt bij afvalstort.
Zolang overal in de EU de afvalverwerking nog niet op orde is gebracht, leidt het afbouwen van Nederlandse AEC’s tot kapitaalvernietiging en klimaatschade. Bovendien getuigt de verwerking van Nederlands afval in AEC’s van een gepaste mate van solidariteit met andere Europese landen, zeker als we het afval dat Nederland jaarlijks exporteert – jaarlijks zo’n twintig Mton (3) – in ogenschouw nemen.
Wij pleiten voor het wegnemen van importbarrières, zoals de afvalimportheffing, zolang het verwerken van afval uit het buitenland per saldo, op Europese schaal, bijdraagt aan het behalen van de Europese klimaatdoelstellingen.
Ook op het gebied van hernieuwbare energie en warmtelevering nemen Nederlandse AEC’s een cruciale positie in. AEC’s leveren momenteel de grootste bijdrage aan warmte op de Nederlandse warmtenetten en industriële stoomnetten. Ze dragen zo bij aan leveringszekerheid. Het nu blindelings aansturen op de afbouw van AEC’s en het fiscaal buitensporig belasten van duurzame energieopwekking bij AEC’s leidt tot extra import van fossiele energie en vergroot daarmee de energieafhankelijkheid van het buitenland.
De Nederlandse belasting op duurzame energieopwekking in AEC’s is meer dan vier keer het gemiddelde van Europa. Snelle duurzame alternatieven ontbreken: het verzwaren van het elektriciteitsnet blijkt een enorme opgave en ook de opbouw van productiecapaciteit van groene waterstof vergt nog veel tijd.
Wij pleiten ervoor om af te zien van de afbouw van de verwerkings- en energieopwekkingscapaciteit van AEC’s, zolang de energietransitie nog niet voorziet in duurzamere alternatieven en voor het verlagen van de belasting op duurzame energieopwekking in AEC’s naar het Europese gemiddelde (d.w.z. van €39 naar €10 per ton).
Kortom,
wij pleiten voor erkenning van de sleutelrol die moderne AEC’s kunnen spelen in de circulaire economie van de toekomst.
Onderzoek (4) toont aan dat Nederlandse AEC’s internationaal het beste gepositioneerd zijn om klimaatneutraal te worden. Door innovatie kunnen de CO₂-prestaties van AEC’s nog aanzienlijk worden verbeterd. Verbeterde nascheiding en CO₂-afvang herbergen de potentie van negatieve emissies, noodzakelijk om (inter)nationale klimaatdoelen te halen. Deze mag niet onbenut blijven.
Wij vragen u de onderbelichte rol van AEC’s op weg naar de circulaire, klimaatneutrale economie en de energietransitie op waarde te schatten en onze bijdragen in Europees perspectief te bezien. Graag komen wij samen tot een volwaardig beleid dat de kracht van AEC’s niet langer onbenut laat. Van onze kant bieden wij daartoe al onze expertise en bereidheid tot samenwerking aan.
Hartelijke groet,
De Afvalvergroeners
Noten
1)Integrale Circulaire Economie Rapportage 2023, 2023, Planbureau voor de Leefomgeving.
2) Afvalenergiecentrales ook nodig in circulaire economie – ESB
3) Import en Export van afval uit: CBS ‘Afvalbalans, afvalsoort naar sector; nationale rekeningen’, Afvalbalans, afvalsoort naar sector; nationale rekeningen (cbs.nl). Export 0,701 Mton restafval o.b.v. e-mailinformatie van Inspectie Leefomgeving en Transport (op verzoek in te zien bij Afvalvergroeners). CBS Afvalbalans rapporteert 0,784 Mton export van gemengd afval over 2020. 2) Export 1,075 Mton gevaarlijk afval o.b.v. Eurostat: File:Exports of hazardous waste, 2001-2020 (thousand tonnes).png - Statistics Explained (europa.eu)
4) Circulaire economie in Nederland, 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek.