,,Nederland verstoort de Europese afvalmarkt door te focussen op lokale ‘carbon accounting’. Het beleid is gericht op het verminderen van de nationale uitstoot en daarmee gooien we het kind met het badwater weg”, zegt Tom Hesselink. Hij werkte lange tijd voor KPMG, maar stapte dit jaar over naar strategieadviesbureau Simon-Kucher. De afvalmarkt heeft zijn volle interesse. ,,Als Nederland een voortrekkersrol wil vervullen in recycling, dan hebben we substantiële afvalstromen nodig. Op termijn zullen we zelfs meer afval moeten importeren. Dat betekent ook dat we meer restproducten overhouden die in afvalenergiecentrales (AEC’s) verbrand zullen worden.”
‘Carbon accounting’
Hesselink zet vraagtekens bij het afvalbeleid. ,,Dat beoogt afvalimport te ontmoedigen, maar is economisch inefficiënt en levert in werkelijkheid geen CO₂-besparing op. Nogmaals, het is pure ‘carbon accounting’ waar de wereld niet beter van wordt. De CO₂ wordt nu niet hier, maar elders uitgestoten. Andere oplossingen zijn minder marktverstorend en dragen daadwerkelijk bij aan het verminderen van de CO₂-uitstoot, zoals verplichte nascheiding van materialen die bij verbranding veel CO₂-uitstoten. We kunnen het, want Nederland heeft een zeer volwassen afvalmarkt met efficiënte AEC’s. Het is vooral van belang dat we het plastic eruit halen en hergebruiken.”
Consumentenvraag
Maar nascheiden is alleen nuttig als er vervolgens iets mee gebeurt. ,,Daarom moeten we eerst een markt voor gerecycled plastic creëren, zegt Hesselink. ,,Circulaire economie begint bij de vraag. Het heeft geen zin om nu méér aanbod te creëren, want dan komt er overschot en daalt de prijs. We maken van gerecycled plastic zaken als pallets en bankjes, producten die voorheen van hout werden gemaakt en nu een grotere CO₂-footprint hebben. Het vervangt geen virgin plastic, maar wordt alleen slim toegepast vanwege de subsidies. Zonder sturing vanuit de overheid gebeurt er te weinig, want er is onvoldoende consumentenvraag naar recyclaat die virgin vervangt, vanwege de hogere kosten.”
Europese afspraken
Volgens Hesselink is het belangrijk dat we afval niet als een probleem zien, maar als input voor onze productieketen. ,,De ambities van de Green Deal en de Europese afspraken om circulair te worden vereisen dat recycling sneller tot wasdom komt. Materiaal dat we nog kunnen gebruiken, zullen we zo min mogelijk moeten verbranden. Tegelijkertijd moeten we erkennen dat we onmogelijk alle materialen tegen acceptabele kosten kunnen recyclen. Zelfs bij optimale recycling zullen er altijd residuen zijn die in AEC’s worden omgezet in warmte en stroom; misschien een laagwaardige toepassing, maar het is wel een noodzakelijke.”
De oplossing
Hesselink besluit: ,,Onze verbrandingscapaciteit zal substantieel noodzakelijk blijven, want recycling is nooit 100 procent; er blijft altijd afval over. Maar met CO₂-afvang kan de uitstoot wel worden verminderd. Overigens moet die uitstoot niet nationaal, maar Europees worden teruggedrongen. Het Europese emissiehandelssysteem (EU ETS) dat in 2028 in werking treedt, is gericht op het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. De oplossing ligt in Europa, het heeft geen enkele zin als Nederland de focus legt op de nationale uitstoot.”
Volgende keer: Hesselink verbaast zich over Nederlandse Alleingang op afvalgebied