Tweede Kamerlid Erik Haverkort is woordvoerder Milieu bij de VVD. Hij benadrukt dat zijn partij streeft naar een circulaire samenleving. ,,Het is belangrijk dat belemmeringen worden weggenomen zodat de handel in - en het hergebruik van - grondstoffen uit afval wordt gestimuleerd. We moeten zorgen dat waardevolle grondstoffen, waaronder plastics, uit afval worden gesorteerd vóórdat het de verbrandingsoven in gaat. Ook willen we het innovatieve bedrijfsleven helpen met het verstrekken van vergunningen en subsidies om de transitie naar een circulaire samenleving te versnellen.”
Geen alternatief
Vooruitlopend op die circulaire toekomst lijkt het kabinetsbeleid gericht op capaciteitsreductie van afvalenergiecentrales (AEC’s), terwijl er in Europa een groot tekort aan AEC-capaciteit is en ons land zelf grote hoeveelheden gevaarlijk afval exporteert naar andere Europese landen. Haverkort: ,,Afval is een Europese markt. Onze capaciteit kan ook worden ingezet voor afval uit het buitenland en vice versa. Wanneer de sortering van afval verbetert en hoogwaardig hergebruik van plastics toeneemt, zal er minder capaciteit nodig zijn. Maar zolang er nog geen echt alternatief is voor het recyclen van afval tot energie, zullen de huidige AEC’s hun functie blijven vervullen. Wanneer afval niet langer verbrand wordt, maar kan worden ingezet als grondstof, zal bekeken moeten worden of de capaciteit wordt opgevuld met laagwaardiger afval, laagwaardig afval uit het buitenland, of worden afgebouwd.”
Restafval na 2050
Nederlandse AEC’s zijn hoogwaardig en wekken energie en warmte op. Is dat in deze tijd van energieschaarste en ons streven naar energieonafhankelijkheid niet van groot belang? ,,Als afvalverbranding bijdraagt aan de energiebehoefte is dat prima. Maar op de lange termijn zal de gehele energievoorziening CO2-vrij worden. Voor het energievraagstuk kiest de VVD vooral voor een mix van kernenergie, zon- en windenergie. Toch zal er altijd verbrandingscapaciteit nodig zijn, want particulieren en productieprocessen zullen ook na 2050 restafval opleveren. Overigens zal er ook verlies optreden bij het gebruik van tweedehands circulaire grondstoffen. Virgin of primaire (fossiele) grondstoffen zullen na 2050 ook nog gebruikt worden. Hoe groot de AEC-capaciteit in de toekomst zal zijn, hangt vooral af van de snelheid waarmee innovatieve recyclingcapaciteit zal toenemen. Zodra we van afval weer waardevolle grondstoffen kunnen maken, zal er minder afval verbrand worden.”
Gelijk speelveld
Nederland kent sinds 2020 een afvalimportheffing, bedoeld om de import van afval te ontmoedigen en daarmee de nationale CO2-uitstoot terug te dringen. Hoe verhoudt dat ontmoedigingsbeleid zich met de export van een vergelijkbare hoeveelheid gevaarlijk Nederlands afval naar ons omringende landen? Haverkort: ,,Met de invoering van ETS wordt in Europa de CO2-uitstoot ontmoedigd. Zodra die belasting ook wordt toegepast op AEC’s is wat ons betreft een tweede belasting niet nodig. De grote verschillen in belastingheffing binnen de EU op het importeren van afval dragen niet bij aan een circulaire economie en moeten worden genivelleerd. Wij zijn voor een gelijk speelveld en de industrie kiest vervolgens plaatsen waar techniek, logistiek, ruimte en kennis beschikbaar zijn. Dat betekent dat niet elk land in zijn eigen capaciteit hoeft te voorzien. Ons uitgangspunt is dat de handel binnen de EU vrij is, dit is een belangrijk basisprincipe binnen de EU. De markt is wat ons betreft leidend.”