Volgens de SER moeten Nederlandse bedrijven zich richten op deelname aan internationale waardeketens om duurzaamheidswinst te behalen, met specifieke aandacht voor het verminderen van ‘scope 3’-emissies, die vaak buiten de directe operationele controle van een bedrijf vallen, denk aan emissies van leveranciers, transport en het gebruik van verkochte producten.
Volgens de SER is een derde van de Nederlandse economie afhankelijk van internationale handel.
Volgens de SER is het nodig dat het kabinet zich volledig inzet voor de overgang naar duurzame grondstoffen en hiervoor een effectieve uitvoeringsstructuur opzet. Om deze overgang te versnellen, is het essentieel dat de grondstoffentransitie een prioriteit wordt voor het kabinet, met een specifieke bewindspersoon die de coördinatie op zich neemt..
Volgens de SER moet een eigenstandig, concreet, realistisch en afrekenbaar doel voor de grondstoffentransitie worden vastgesteld. De huidige richtinggevende doelen van 2030 en 2050 zijn onvoldoende concreet om heldere kaders te bieden waarbinnen de transitie zich moet voltrekken.
Volgens de SER zou er een samenhangend beleidspakket moeten worden ontwikkeld voor de overgang naar duurzame grondstoffen. Dit pakket moet zich richten op het verminderen van het gebruik van grondstoffen, het versneld toepassen van hernieuwbare grondstoffen en materialen, het vervangen door milieuvriendelijkere alternatieven, en het hoogwaardig hergebruiken van grondstoffen, materialen en producten uit bestaande ketens.
In reactie op dit SER-advies laten de Afvalvergroeners weten:
Grondstofstromen, energiedragers en afvalstromen zijn een Europese markt. Nog bijna een kwart van het huishoudelijk restafval in Europa wordt gestort. Het storten van restafval leidt in Europa jaarlijks tot 80 Mton CO2eq aan methaanemissie. Nederlandse AEC’s kunnen dit afval importeren om hiervan warmte, stoom en elektriciteit te maken en grondstoffen zoals plastic uit terug te winnen. TNO berekende dat Nederlandse AEC’s met de verwerking van geïmporteerd restafval tot energie in 2018 maar liefst 937.000 ton CO2eq in Europa bespaarde.
Het ontbreekt aan een concreet, afrekenbaar doel voor de grondstoffentransitie. Hoogleraar Elbert Dijkgraaf van de Erasmus Universiteit berekende dat als we de circulaire economiedoelen behalen en in 2030 de helft van onze grondstoffen uit gerecyclede en biogrondstoffen bestaat, we ruim 80 Mton secundaire grondstoffen moeten importeren, waaruit opnieuw ruim 4 miljoen ton extra recyclingresiduen zal ontstaan. Dijkgraaf verwacht eerder dat we in 2030 te weinig AEC-capaciteit hebben om het Nederlandse restafval te verwerken, dan dat er sprake is van een overschot aan AEC-capaciteit.
Geen coherent beleid
Ondanks deze bijdragen aan de verwerking van residuen uit de circulaire economie, Europese CO2-besparing en bijdrage aan de hernieuwbare energiedoelstellingen lijkt het Ministerie van I&W toch aan te sturen op afbouw van AEC-capaciteit en alleen Nederlands restafval te verwerken. Maar wie heeft gelijk? I&W denkt – ondanks een slecht track record - dat we minder capaciteit nodig hebben, prof. Dijkgraaf vermoedt dat we juist méér capaciteit nodig hebben. Vooralsnog lijkt het Ministerie echter niet van plan om de afvalimportheffing in te trekken. Dat is opmerkelijk in een tijd dat meer en meer fossiele energiedragers worden geïmporteerd. De import van fossiele LNG, fossiel aardgas, fossiele kolen, fossiele olie en biomassa wordt niet belast. Van een coherent beleidspakket, waarbij in internationale ketens wordt gedacht en de energietransitie, scope 3-emissies, Europese CO2-opgave en circulaire economie in samenhang worden bezien, lijkt nog geen sprake.
Oproep
De Afvalvergroeners roepen de nieuwe regering op: benut de kansen die AEC’s bieden. Maak ons land concurrerend in de Europese circulaire economie, versnel de energietransitie en uitrol van warmtenetten en ontlast de elektriciteitsnetten, betrek de bijdrage van industrieën in scope 3-emissies, voorkom het storten van restafval en klimaatverandering. Trek de afvalimportheffing in en creëer een gelijk Europees speelveld.