,,Wij beschouwen afvalvrij als een reis in plaats van een eindbestemming”, valt Janek Vahk met de deur in huis. ,,Verschillende regio's in heel Europa tonen inmiddels een significante vooruitgang in afvalbeheer aan. Maar de focus moet verschuiven naar preventie in plaats van het enkel minimaliseren van storten en het verhogen van recycling.” De naam ‘Zero Waste’ doet vermoeden dat een samenleving zonder afval haalbaar is. Betekent dit dat alle deskundigen die beweren dat er altijd afval zal zijn ongelijk hebben? ,,Nee”, beaamt Janek. ,,Er zal altijd een hoeveelheid restafval zijn, maar de focus moet vooral liggen op voortdurende verbetering (het terugdringen van die hoeveelheid) in plaats van het accepteren van de status quo.”
Zorgwekkend
Nederland heeft in 2022 een ‘afvalimportheffing’ geïntroduceerd om afvalimport te ontmoedigen. De gedachte is dat andere Europese landen moeten zorgen voor hun eigen afvalverwerking. Maar de EU adviseert om maximaal gebruik te maken van bestaande afvalverwerkingscapaciteit om (op termijn) Europese overcapaciteit te voorkomen. Janek begrijpt het dilemma. ,,Als we in andere landen afvalenergiecentrales (AEC’s) bouwen, dan zou tegelijkertijd overtollige bestaande capaciteit moeten worden afgebouwd – die exploitanten zouden vergoed moeten worden. Toch zou ik die ontwikkeling zorgwekkend vinden, want het leidt tot een toename van AEC-capaciteit in de EU, en vanwege de hoeveelheid koolstof die vrijkomt bij de bouw van nieuwe AEC’s.”
Niet gebonden
Maar is het überhaupt zinvol om in Europa nieuwe, dure AEC’s te bouwen? Immers, de EU streeft op termijn naar een circulaire economie wat die AEC’s dan overbodig maakt. Janek: ,,Het is verstandiger om de bestaande capaciteit te benutten in plaats van nieuwe te bouwen. En dan moeten we tegelijkertijd, in lijn met de voortgang van de circulaire economie, overtollige AEC-capaciteit terugbrengen. Nederland kan dan geleidelijk de recycling en preventie verbeteren zonder vroegtijdige buitenbedrijfstelling van faciliteiten. Op dezelfde manier kunnen lidstaten die onder druk staan van bestaande EU-beleidsmaatregelen om over te stappen van storten naar verbranden, dat doen zonder gebonden te zijn aan hun eigen infrastructuur. Maar we voorzien een afnemende rol voor afvalverbrandingsinstallaties, zowel binnen de EU als wereldwijd.”
Emissiereductie
Het laatste IPCC-rapport vermeldt dat Europa 60 tot 70 miljoen ton CO₂-uitstoot van WtE (Waste-to-Energy) -installaties zou kunnen vastleggen, dit zou kunnen resulteren in negatieve CO₂-uitstoot. Zou dit een reden kunnen zijn om moderne afvalenergiecentrales, die ook warmte en energie leveren, langer in bedrijf te houden? Janek: ,,CCS (koolstofafvang, -gebruik en -opslag, red) kan bijdragen aan emissiereductie, maar dit mag dit niet ten koste gaan van overgang naar een circulaire economie en verbeterd afvalbeheer. Naar onze mening is op korte termijn verplichte sortering van gemengd afval de eerste stap. Dit zal het verwijderen van hoog-koolstofmateriaal zoals kunststoffen en synthetische textiel vergemakkelijken”, besluit Janek.
Fotocredit: aangeleverd.